Clickbait(tık tuzakları) nedir ve neden bu kadar iyi çalışırlar? Tık tuzaklarına nerelerde rastlarsınız ve nasıl bilinçli bir dijital tüketici olabilirsiniz? Soruların yanıtları makalemizde.
Clickbait ya da Türkçe deyişle "tık tuzağı" lafını, internette son 10 yıl ya da daha fazla zamandır varlığınızı sürdürüyorsanız, bir yerlerden duymuş olmanız muhtemeldir. Çoğu zaman tık tuzakları rahatsızlık verici girdiler olarak görünseler de bundan ziyade yönlendirme gücüne sahip kelime öbekleri olduklarını söylememiz yanlış olmaz. Gerçekte ise, göründüğü kadar yavan olmayan dünyamızın kendisi bir tık tuzağıdır.
Tık tuzaklarını ana ya da alt başlıklarda kullanmak, haber sitelerinden küçük işletme bloglarına kadar tüm internette geçerli kadim bir taktiktir. Ucunda, okuyucuları yabancılaştırma ve rahatsızlık verme olsa bile tık tuzakları hiçbir şeydir.
Peki tık tuzakları nedir ve neden bu kadar iyi çalışır? Bu erkanı istihdam etmek doğru olur mu ? Tüm cevaplara makaleyi okumaya devam ederek ulaşabilecek ve de makalenin sonunda bilgiye dayalı olarak tık tuzaklarını kullanıp kullanmamaya karar verebileceksin.
Clickbait (Tık Tuzağı) Nedir?
Tanım olarak tık tuzağı, yanlış çevrimiçi reklam demektir. Genelde, çarpıcı bir kapak görseli ve başlıkla birlikte internet sitelerinde karşılaşabileceğiniz bir bağlantıdan ibarettir. Makale başlığında bir soru ibaresi yer alıyorsa ve içerik bu soruyu dahi cevaplayamıyorsa, içerik kalitesini vasat altı olarak değerlendirebiliriz. "Asılsız vaatler" ve "anında teslimat" bunlara örnek olarak verilebilir.
Clickbait'in (Tık Tuzağı) Tarihi
Tık tuzağının aslı "yellow journalism"den(sarı gazetecilik) gelmektedir. Esasında sarı gazetecilik ,araştırma ve kesinliğe ya hiç dayanmayan ya da oldukça az bir miktarda dayanan ve de okuyucuyu dikkat çekici başlıklarla cezbedip daha fazla gelir elde etmek isteyen gazetecilik anlayışıdır.
Clickbait (Tık Tuzağı) Üzerimizde Neden Bu Kadar Etkili ?
Duygu ve hislerin suistimali, reklamcılıkta azımsanmayacak kadar fazla kullanılan bir pazarlama yöntemidir. "Guerilla"; şaşırtma, ikna etme ve kandırmayı iyi bilen; iğrenme, korku, suçluluk gibi hisler üzerinden kazanç elde eden zekice kurgulanmış, gerçek dünyaya uygun pazarlama yöntemidir. Bir bakıma da tık tuzağı ile benzer yahut tam tersidir diyebiliriz.
Tık tuzakları "Guerilla"da olduğundan daha fazla duygulara yönelir. Arama sonuçlarında üst sıralarda yer alan tık tuzağı başlıklarda istenilen şey, "buna asla inanamayacaksınız" şeklindeki bireysel bir fırsat korkusu tetikleyicisidir(FOMO-Fear of Missing Out). Bu, neden endişelendiğimizin ve neden sosyal medyaya bu derece bağlı olduğumuzun itirafı olabilir.
Yukarıda gördüğünüz üzere, "Guerilla" pazarlama ile tık tuzağı ne kadar da benzerler, peki ayrıştıkları yerler yok mu ? Olmaz mı... Guerilla pazarlama, üzerinizde ani şok dalgaları oluşturmaya odaklanırken; tık tuzakları, cevabını metin içeriğinde asla bulamayacağınız absürt başlık ya da fotoğraflara sahiptir.
Tık tuzağı başlıklar temelde, yazarının bildiği ancak sizin bilmediğiniz bir içerikten bahsedecekmiş algısı yaratır ve tabi ki, cevabı bulmak için de o başlığa tıklamak zorunda kalırsınız. Bu açıdan, merakınıza boyun eğmek tık tuzağını beslemiş olur. Biz insanlık olarak bu kadar meraklı olmasaydık, tık tuzakları da bir anlam ifade etmiyor olurdu.
Çok şükür ki, tık tuzaklarını ortaya çıkartmak göründüğünden daha kolay. Kulağa gerçekten iyi ya da olurundan daha iyi gelen şeyler, emin olun, birer tuzak. Tık tuzağı makaleleri gammazlayan işaretler oldukça açıktır ama yine de boyun eğmekten çoğu zaman vazgeçemeyiz.
İyi Tık Tuzakları Kötülerine Karşı!
Tüm tık tuzaklarının kötü olduklarını varsaymak daha kolay görünse de, öyle değiller. Çoğunlukla acısız olanı ve en kötüsü bile, hayatınızdan tekrar asla elde edemeyeceğiniz birkaç dakika da olsa çalabiliyor. Tık tuzağının iyisi ya da kötüsü arasındaki farklılıklara geçmeden önce tık tuzağının ne olduğunu ya da olmadığını daha iyi anlamamızı sağlayacak farklı bir bakış açısıyla bu kelime öbeğini münasip şekilde yeniden tanımlayabiliriz.
2014 yılında, Buzzfeed'in baş editörü, "Neden Tık Tuzağı Yapmıyoruz?" adlı bir blog yazısı kaleme aldı. Teknik olarak bu site aslında tık tuzağı yapmıyordu. Tık tuzağı modelini aldı ve başlığın ne anlattığını okuyucuya ulaştırdığından emin oldu. Manşetler... kontrol edildi. İşe yaramaz bilgiler... şüpheli. Zaman kaybı... zaten biliyorsun. Okuma kısmı ise tam bi panayır.
Sitenin popülaritesi, gerçek tık tuzağını düşününce, içeriğin şüphesiz çok daha iyi görünmesine izin verse de hala gri bir bölge orada. Bununla beraber tık tuzağından daha iyi bir şey olsaydı o da kesinlikle bu olurdu.
Tabiki de bu "parçalı tuzak" akımına yalnızca Buzzfeed katılmıyor. Teknoloji bloglarından film sitelerine neredeyse internette hüküm süren tüm siteler bu gibi yöntemleri sıklıkla kullanıyor. ScreenRant’ın 10 Jump Scares In Horror Movies That Still Shock Us isimli makalesi buna mükemmel bir örnek.
En yaygın tık tuzağı biçimlerine, favori haber yayın sitelerinizde denk gelebilirsiniz. Sponsorlu içerik, doğal reklamlar vs. başlıklarda, sayfayı kaydırırken ya da başka şekillerde; ister bir film sitesi, ister haber sitesi isterseniz de pop kültür sitesine göz atıyor olun, tık tuzaklarından kaçışınız yok. Bu tip tık tuzaklarını en azından bazılarını zararsız olarak niteleyebiliriz.
Tık tuzağı makaleyi kısıtlamaz da. Zekice hazırlanmış bir tık tuzağı, çevrimiçi reklamcılık değerini artırır. Ayrıca bu yöntem, ilgi çekici YouTube videolarınıza okuyucularınızı yönlendirmenizi de sağlayabilir. Çarpıcı bir YouTube video küçük resmi kullanmak bu kadar da zor olamaz.
Buzzfeed makalesinde örneğini gördüğümüz iyi tık tuzağı var da kötüsü olmaz mı? Tedbir olarak size para teklif eden ya da bir program indirtmeye zorlayan makalelere bulaşmamanız tavsiye olunur. Doğrusu, zararsız bile olsa, kim bilgisayarına bilinmeyen, lisanssız bir programı indirmek ister-virüslerle ya da saldırı ihtimali bulunan yaygın korsan vakalarıyla uğraşmaktan keyif alanlar mı? İnan ki, buna değmeyecektir.
Tık Tuzaklarını Kullanmalı Mısınız?
Başkalarında işe yarıyor olması ya da en azından öyle görünmesi sizin de tık tuzaklarından fayda sağlayabileceğiniz anlamına geliyor olabilir mi? Kesinlikle bu sizin performansınıza ve içeriklerinizin durumuna bağlı bu yüzden cevabı net olarak bizden beklemeyin. Ancak küçük bir işletmeyseniz, doğru şekilde kullanılmayan bir tık tuzağına kendi işletmenizi düşürebilirsiniz.
Kullanma niyetiniz var ise, makale başlıklarında içeriklerinde cevap verebildiğiniz sorular sormaya özen gösterin.
